Hüseyn Cavid (tam adı ilə Hüseyn Abdulla oğlu Rasizadə) 24 oktyabr 1882-ci ildə Naxçıvan şəhərində anadan olmuşdur. O, Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, şair, dramaturq və filosofdur. Hüseyn Cavid Azərbaycan ədəbiyyatında romantizm cərəyanının əsas təmsilçilərindən biri hesab edilir.

Hüseyn Cavid ibtidai təhsilini Naxçıvanda almış, daha sonra isə Təbrizdə mədrəsədə təhsilini davam etdirmişdir. O, İstanbula gedərək orada Türkiyənin məşhur Darülfünun (indiki İstanbul Universiteti) universitetində oxumuşdur. Burada aldığı geniş təhsil onun dünyagörüşünü və yaradıcılığını zənginləşdirmişdir. İstanbulda oxuduğu müddətdə Hüseyn Cavid həm Şərq, həm də Qərb ədəbiyyatlarını dərindən öyrənmişdir.

Hüseyn Cavidin ədəbi fəaliyyətinə XIX əsrin sonları və XX əsrin əvvəllərində başlamışdır. O, ilk şeirlərini və dram əsərlərini bu dövrdə yazmağa başlamışdır. Onun yaradıcılığında insanlıq, məhəbbət, azadlıq və ədalət kimi mövzular əsas yer tutur. Hüseyn Cavidin əsərləri milli-mənəvi dəyərləri və mədəniyyəti tərənnüm edən yüksək bədii keyfiyyətlərə malikdir.

 Əsərləri

Hüseyn Cavidin yaradıcılığına şeirlər, dram əsərləri və fəlsəfi traktatlar daxildir. Onun ən məşhur əsərləri bunlardır:

1. "Şeyx Sənan"(1914): Bu dram əsəri din və məhəbbət mövzularını birləşdirir və Şərq fəlsəfəsi ilə Qərb romantizmini sintez edir.

2. "İblis" (1918): Bu pyesdə Hüseyn Cavid cəmiyyətin ziddiyyətlərini, insanın daxili mübarizəsini və mənəvi problemləri tədqiq edir.

3. "Peyğəmbər" (1922): Bu əsərdə o, peyğəmbərlik missiyası və dinin mahiyyəti mövzusuna toxunur.

4. "Topal Teymur" (1926): Bu tarixi dram əsərində Hüseyn Cavid, Teymur Ləngin həyatını və dövrünü təsvir edir.

5. "Səyavuş" (1933): Bu pyesdə müəllif qədim İran mifologiyasını və tarixi hadisələri əks etdirir.

Hüseyn Cavidin həyatının ən ağır dönəmi Stalin repressiyaları dövrünə təsadüf edir. 1937-ci ildə o, antisovet fəaliyyətində ittiham edilərək həbs olunmuş və sürgün edilmişdir. 1941-ci ildə Irkutsk vilayətində sürgündə olarkən vəfat etmişdir.

Hüseyn Cavidin əsərləri Azərbaycan ədəbiyyatının qızıl fonduna daxildir. Onun yaradıcılığı nəinki Azərbaycan ədəbiyyatının, həm də ümumilikdə dünya ədəbiyyatının dəyərli nümunələrindən biridir. Hüseyn Cavidin əsərləri bu gün də oxunur, səhnələşdirilir və təhlil olunur. Onun yaradıcılığına dair çoxsaylı elmi tədqiqatlar aparılmış və monoqrafiyalar yazılmışdır.

Hüseyn Cavidin xatirəsi Azərbaycanda böyük hörmətlə anılır. Onun adını daşıyan Hüseyn Cavid prospekti, Hüseyn Cavid parkı və onun heykəli Bakı şəhərində yerləşir. Həmçinin, onun adı Naxçıvan şəhərində də əbədiləşdirilmişdir. Onun məzarı da Naxçıvanda yerləşir və Azərbaycanın mədəni irsinin bir hissəsidir..